متن سخنرانی حجت الاسلام حسینی قمی در رابطه با رعایت آداب

برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: رعایت آداب
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش: ۱۲-۰۸-۹۴

بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

تو چراغ آفتابی ، گل آفتابگردان *** نکند به ما نتابی ، گل آفتابگردان
گل آفتاب ما را ، لب کوه سر بریدند *** نکند هنوز خوابی ، گل آفتابگردان؟
نه گلی فقط که نوری ، نه که نور بوی باران *** تو صدای پای آبی ، گل آفتابگردان
نفس بهار دستت ، من و روزگار مستت *** قدح پر ازشرابی ، گل آفتابگردان
نه گلی نه آفتابی ، من و این هوای ابری *** نکند به ما نتابی ، گل آفتابگردان ؟
تو بتاب و گل بیفشان ، ” سر آن ندارد امشب *** که بر آید آفتابی ” ، گل آفتابگردان…

شریعتی: سلام عرض می‌کنم خدمت شما بینندگان و حاج آقای حسینی خیلی خوش آمدید.
حاج آقا حسینی: علیکم السلام و رحمة الله عرض سلام و ارادت خالصانه دارم خدمت همه‌ی بینندگان برنامه اربعین قربانیان فاجعه‌ی منا است عرض تسلیت دارم به همه‌ی بازماندگانشان. این غمی نیست که به این زودی‌ها از قلب مردم ما برطرف شود. جدا از خدا می‌خواهیم به همه‌ی بازماندگان صبر و اجر عنایت بکند مخصوصا کسانی که هنوز منتظر عزیزانشان هستند ان شاء الله خبرهای خوبی به خانواده‌ها برسد متاسفانه طرف حساب ما آدم‌های مغرور متکبر و بد دل است این تعبیری که مقام معظم رهبری فرمودند یک عده جوان بی خرد بی تجربه هستند الآن چهلم این قربانیان شد بعد از چهل روز هنوز ویزا ندادند به یک هیئت پزشکی قانونی برای این که آزمایشات را انجام بدهند کجای عالم چنین چیزی را پیدا می‌کنید هزاران نفر جانشان را از دست دادند چهل روز گذشت می‌گویند اجازه بدهید ما بیاییم تکلیف باقی مانده‌ها را مشخص بکنیم غیر از غرور و تکبر و بد دلی و بی شخصیتی آن‌ها چیز دیگری نیست. الآن همین باقیمانده‌ای که از آن‌ها خبری نیست خدا می‌داند چه مادرانی چه دخترانی چشم انتظارند چه همسرانی چشم انتظارند من امروز قبل از برنامه تماس داشتم یک پیامی آمده بود هفته‌ی گذشته یکی از خانواده‌های مفقودین در مشهد روحانی بزرگوار کاروانی بودند من که صحبت کردم تلفنی گفتند من دختر این روحانی مفقود هستم ایشان چهار دختر و یک پسر دارند این‌ها چشم انتظار آمدن عزیزشان هستند خیلی متاثر شدم ایشان گریه کردند من به گریه افتادم ولی به هر ترتیب باید دعا کنیم و همین جا بد نیست من یاد کنم دل آرامی برای این خانواده‌ها باشد شما چهل روز است مفقود دارید ولی هستند خانواده‌هایی که بیش از سی سال است مفقود دارند در دوران دفاع مقدس مادرانی که هنوز چشم انتظارند امروز صبح من در پیک بامدادی گوش می‌کردم دختر هفت ساله‌ای که هنوز چشم انتظار است و گفته من مدرسه نمی‌روم تا مشخص شود پدرم می‌آید نمی‌آید ما با یک چنین آدم‌هایی طرف هستیم ولی این‌ها مطمئن باشند خون قربانیان یمن و فاجعه‌ی منا قطعا نخواهد گذاشت که این‌ها آب خوشی از گلویشان پایین برود ما این قصه را از کربلا آموختیم امام حسین علیه السلام عصر عاشورا در آستانه‌ی شهادت یک جمله‌ای که لشکریان عمر سعد گفتند این‌ها بد تر از لشکر عمر سعد نباشند کمتر نیستند در همان ردیف هستند تابعین همان افکار هستند حضرت به آن‌ها فرمود وَ ایْمُ اللَّهِ لَتَقْتُلُنِی الْفِئَةُ الْبَاغِیَةُ وَ لَیُلْبِسَنَّهُمُ اللَّهُ ذُلًّا شَامِلًا وَ سَیْفاً قَاطِعاً وَ لَیُسَلِّطَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَنْ یُذِلُّهُمْ حَتَّى یَکُونُوا أَذَلَّ مِنْ قَوْمِ سَبَإٍ إِذْ مَلَکَتْهُمُ امْرَأَةٌ فَحَکَمَتْ فِی أَمْوَالِهِمْ وَ دِمَائِهِمْ ثُمَّ یَصُبُّ عَلَیْکُمُ الْعَذابَ الْأَلیمَ (مقتل، خوارزمی، ج ۱، ص ۲۲۶) به خدا قسم من به فضل پروردگار امیدوار هستم که اگر مورد اکرام پروردگار قرار بگیرم پایان من شهادت باشد ولی بدانید خدا از شما انتقام می‌گیرد من به شهادت می‌رسم برایم افتخار است ولی از شما انتقام خواهد گرفت برای عزیزانی که جانشان در این حادثه از دست دادند حدیثش را مفصل خواندیم مَن ماتَ مُحرِماً حُشِرَ مُلَبِیّ (الحجّ و العمره، ص ۱۵۸) ما فردای قیامت باید با هزاران اضطراب و نگرانی ببینیم تکلیف ما در محشر چه خواهد شد در حالی که قربانیانی که در احرام از دنیا رفتند لبیک گویان وارد صحرای محشر می‌شوند این بالاترین تسلی است برای کسانی که عزیزانشان را از دست دادند و الآن در آستانه‌ی اربعینشان هستیم ولی سیدالشهدا فرمود این به ما برمی‌گردد خدا از شما انتقام می‌گیرد یک کسی از میان لشکریان عمر سعد مسخره کرد گفت خدا چطوری می‌خواهد انتقام بگیرد همه چیز دست ما است ما سر می‌بریم ما خیمه آتش می‌زنیم سعودی‌ها می‌گویند همه چیز دست ما است ما اجازه نمی‌دهیم ما ویزا نمی‌دهیم همه چیز دست ما است ما بمباران می‌کنیم ما مردم مظلوم را می‌کشیم چه کسی می‌تواند به ما اعتراض بکند امام حسین جوابشان را داد فرمود فکر نکنید این یک پارچگی تان باقی می‌ماند اختلافات بین شما ایجاد خواهد شد ثُمَّ یَصُبُّ عَلَیْکُمُ الْعَذابَ الْأَلیمَ خدا عذاب دردناکش را بر شما نازل خواهد کرد خون شما را حتما خواهد ریخت حوادث بعد از قصه‌ی کربلا را ببینید یک یک قیام‌هایی که صورت گرفت قیامت زید بن یحیی قیام مختار این وعده‌ی الهی است. « إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ » (فجر/ ۱۴) ضمن عرض تسلیت امیدواریم خبرهای خوبی از مفقودین به خانواده هایشان و ما برسد.
شریعتی: حاج آقای حسینی هفته‌ی گذشته در ذیل بحث سیره‌ی تربیتی امام علی نکات خوبی را اشاره کردند خیلی مورد استقبال دوستان قرار گرفت امروز ادامه‌ی فرمایشات شما را خواهیم شنید.
حاج آقا حسینی: بسم الله الرحمن الرحیم همان طور که اشاره فرمودید بدون یک استثناء تک تک پیام‌ها را مطالعه کردم بحمدالله استقبال خوبی شده بود و ما خودمان این انتظار را نداشتیم از امتیازات برنامه‌ی سمت خدا است که ما جدا الآن نمی‌دانیم چهار جلسه‌ی دیگر چه خواهیم گفت کلیات بحث مشخص است ولی این که به کجا می‌برد بینندگان تعیین می‌کنند خیلی استقبال غیر منتظره بود اصرار داشتند این بحث را ادامه بدهیم من همین جا خوب است تشکر بکنم این خبر را این روزها عزیزان شنیدند در مشهد امام رضا طرحی را آستان قدس رضوی انجام داده ازدحامی که مخصوصا در قسمت بانوان است برای رفتن به ضریح خیلی خانم‌ها اذیت شدند مسیر‌هایی را مشخص کردند که در مسیرهای منظمی خانم‌ها بیایند بروند برگردند این کار باید خیلی زود تر از این‌ها اجرا می‌شد اما باز تشکر می‌کنیم باز تاکید می‌کنیم اگر کسی دستش به ضریح نرسید آن هفته گفتیم الزاما زیارت به معنای رسیدن به ضریح نیست من واقعا این جا تشکر می‌کنم از مسئولین آستان قدس رضوی یک پیشنهادی هم بینندگان داشتند که این شیشه‌ای که بین آقایان و خانم‌ها است‌ای کاش این شیشه مثل حرم حضرت معصومه مثل همه جا شیشه را مشجر می‌کردند خانم‌هایی که آن طرف هستند گاهی پوشش کامل و کافی را ندارند اگر پشت شیشه‌ی مشجر باشند بهتر است پدر بزرگوار دو شهید از روحانیون بسیار گرانقدری در قم هستند سید پیرمرد هشتاد ساله‌ای هستند به من زنگ زد که این قضیه را بگویید که مشخص نباشد و خانم‌ها بهتر بتوانند زیارت بکنند. اگر خدا بخواهد امروز چهارده پانزده مورد دیگر عرض می‌کنم. بینندگان خودشان مواردی را تذکر داده اند از نقطه نظر آن‌ها استفاده می‌کنیم. عده‌ای پیامک دادند و مسئله‌ی بسیار مهمی است آن هفته گفتیم گاهی می‌خواهیم مستحبی را انجام بدهیم خدای نکرده گرفتار مکروه می‌شویم یا واجب را از دست می‌دهیم الآن در مساجد فراوان دیدید در هر مسجدی می‌روید در همه‌ی کشور رسم شده پنج ده بیست سی تا از این میز صندلی‌ها گذاشتند و یک عده‌ای آن جا می‌نشینند نمازشان را می‌خوانند آیا این نماز‌ها درست است؟ من خیلی ساده می‌گویم خیلی از این ساده تر نمی‌شود آقای محترم شما که دو ساعت سه ساعت در بازار سر پا ایستادی خانم محترم شما که یکی دو ساعت در آشپزخانه سر پا می‌ایستی چطور موقع نماز به همین راحتی در خانه یا در مسجد می‌آیی می‌نشینی در مسجد روی میز صندلی می‌گوید نمی‌توانم بایستم تو در بازار یا آشپزخانه یا هر جای دیگر ایستاده‌ای اگر کسی می‌تواند بایستد به هر مقداری که می‌تواند بایستد یک عده از اول می‌نشینند نه اگر می‌تواند بایستد ولو به اندازه‌ی حمدش بایستد تا حمدش تمام شود این مقدار را بایستد بعد بنشیند تا مالک یوم الدین بایستد بعد بنشیند تا الحمدلله رب العالمین بایستد فقها فرمودند حتی الله اکبر را می‌تواند بایستد باید بایستد یک پیرمردی است می‌تواند ایستاده الله اکبر را بگوید این را ایستاده بگوید بعد بنشیند قشنگ از اول می‌آیند گاهی سر جا دعوا می‌شود اسمی نوشتند مشخص است این جا جای من است کلاس یک مدرسه‌ای است این درست نیست یک وقت تا حمد تا آیه‌ی فلان می‌تواند تا الله اکبر می‌تواند همین مقدار را ایستاده انجام بدهد این که از اول بیایند بنشینند صحیح نیست شاید بگویید ما جزء کسانی هستیم که حتی یک الله اکبر را نمی‌توانیم ایستاده بخوانیم بسم الله چرا روی صندلی می‌نشینید این چه رسمی شده در مساجد من تعجب می‌کنم گاهی کاری همه جا است غافل می‌شویم وقتی کسی نشست روی صندلی وقتی می‌خواهم به سجده بروم نهایت این است که دستم را می‌گذارم این جا می‌روم در سجده در سجده چند موضع باید روی زمین باشد هفت موضع؟ دو تایش سر زانو است این سر زانو روی زمین نیست دو تا سر انگشتان است آن‌ها روی زمین است؟ نخیر چهار تا را از کار انداختیم اگر من می‌توانم نشسته نماز بخوانم و سجده ام را به طور عادی بروم من نمی‌توانم بایستم باید عیب ندارد بنشین زمین نشسته سجده اش را می‌تواند به طور معمولی برود در سجده مواضع هفت گانه باید برود روی زمین آن نماز روی صندلی باطل است من که می‌توانم سجده با هفت موضع کامل انجام بدهم برای چه می‌نشینم روی صندلی دستم را می‌گذارم روی میزها سر زانو‌ها در هوا است مگر نباید این‌ها روی زمین باشد چهار موضع را از دست می‌دهیم. ما بخواهیم وارد این‌ها شویم خیلی است یک چیزی عادی می‌شود الآن هر کس از راه می‌رسد جالب است بعضی‌ها چنین بدو بدو می‌آید مسجد جا بگیرد روی این صندلی بنشیند صندلی از دست نرود کجا بودی بازار کجا بودی خانه کجا بودی دنبال خرید آن جا ساعت‌ها ایستاده این جا تا می‌آید می‌نشیند روی صندلی. پس مسئله‌ی اول حتی اگر به اندازه‌ی الله اکبر بتواند باید بایستد مسجد و خانه فرق ندارد خیلی از خانم‌ها در خانه هایشان میز صندلی گذاشتند نماز بخوانند اگر نمی‌توانی زمین بنشینی که هیچ اگر می‌توانی زمین بنشینی سجده ات را درست بروی روی زمین بنشین روی صندلی ننشین که هفت موضع سجده بر زمین باشد. اگر نتوانست به صورت صحیح سجده بکند آن فرق می‌کند فرض کنید یک کسی عمل چشم انجام داده پزشک می‌گوید یک هفته نباید سرت را روی زمین بگذاری یا بعضی‌ها میگرن دارند نمی‌توانند سرشان را روی زمین بگذارند باز این‌ها را دیدیم تا عمل چشم می‌کنند می‌نشینند روی صندلی چرا نشستی ایستاده اش را که می‌توانی حتی ایستاده باشد روی صندلی نمی‌تواند سجده بکند چشمت را عمل کردی پایت را که عمل نکردی اول بایستد ایستاده حمد و سوره را بکن اگر رکوع می‌توانی بکن اگر نمی‌توانی بحث دیگری است روی میز رکوع بکن یا زمین که می‌نشینی یک چیزی بیاور بالا روی آن بلندی سجده بکن کف دستت روی زمین باشد حداقل تا آن جا که می‌توانی. فقط در همین حد می‌گویم که تحریک شده باشند این مسئله را بپرسند از امشب هر کس می‌رود مسجد مستقیم نرود روی صندلی بنشیند برود خودش بپرسد تازه مهر را می‌گیرند روی پیشانی می‌گذارند درست نیست جزئیات را بخواهیم بگوییم خیلی پیچیده می‌شود خودشان بپرسند. ما بخش احکام نداریم فقط اشاره کردیم از یک عالم مسئله دان بپرسند. از هر کسی از آدم کم سوادی مثل من نپرسند از آدمی که مطمئن هستند حالات مختلف را بلد باشد چون فتاوای مراجع در بعضی حالات فرق می‌کند زنگ بزنند بپرسند جواب بگیرند. مسئله‌ی دوم که بینندگان تذکر دادند برای خود من هم پیش آمده من رفتم در منزل یکی از بستگان زنگ زدم در را باز کرد گفتم چه کار می‌کردی گفت داشتم نماز می‌خواندم گفتم چرا در را باز کردی گفت دیدم شما زنگ زدی نماز را قطع کردم گفتم‌ای داد بیداد نماز واجب را که نمی‌شود قطع کرد گفت نه من مسئله اش را بلد هستم من نماز واجبم را اول نیتش را تبدیل کردم به نماز مستحب و نماز مستحب را که می‌شود بشکنی گفتم این را از کجا پیدا کردی که نماز واجب را می‌شود به نماز مستحب نیت را تغییر بدهی این که تلفن زنگ زد در خانه زنگ زنگ زد نماز واجب را نمی‌شود قطع کرد یک وقت است یک خطری پیش می‌آید به جان انسان به جان دیگری مال قابل توجهی دارد از انسان از بین می‌رود قطع نماز انجام می‌شود ولی قطع نماز به این آسانی نیست. مسئله‌ی سوم این است که در مساجد دیدید همه منتظرند نماز شروع شود نماز بخوانند گاهی امام جماعت آمده نافله می‌خواند این‌ها می‌گویند زودتر نافله ات را تمام کن می‌خواهیم نماز بخوانیم یک کمی با نوافل انس بگیریم حالا بگوییم نافله‌ی ظهر هشت رکعت است ما حالش را نداریم نافله‌ی صبح را که حالش را داریم دو رکعت قبل از نماز صبح است عزیزی می‌گفت من از وقتی این روایت را شنیدم رُکعَتَا الفَجرِ خَیرٌ مِنَ الدُّنیَا وَ مَا فِیهَا دو رکعت نافله‌ی صبح از دنیا و آن چه در دنیا است بهتر است با نافله انس بگیریم به امام سجاد گفتند ما حضور قلب نداریم چه کار کنیم حضرت گفتند با نافله جبران بکنید اِنَّ اَللهَ مُتّمَمُ ذلِکَ لِلْمُؤمِنینَ بِالنَّوافِلِ (وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۴۷۸) خدا رحمت کند مرحوم آیت الله تستری را ایشان اواخر عمرش دیگر حال نداشت ایستاده نافله بخواند دو نفر زیر بغلش را می‌گرفتند ایستاده نافله هایش را بخوانند تا می‌توانست ایستاده نخواند. سوال دیگری را پرسیدند که چه مسئله‌ی خوبی است ما تا به حال نمی‌دانستیم بچه را می‌شود موقع نماز بغل کرد حتی گفتیم شیر هم می‌شود داد زیر چادر یواشکی بچه را شیر بدهیم هیچ مانعی ندارد زیر چادر شیر بدهیم بغلش کنیم یک کسی سوال کرده در نماز واجب هم می‌شود بله فرقی ندارد فکر کرده برای نماز مستحبی گفته ایم نه موقع نماز می‌شود. پیغمبر خدا در مسجد النبی نماز می‌خواندند رسول خدا نمازشان معلوم است چه حسابی دارد یک روز نمازشان را تند تر از حد معمول خواندند نه از تندهایی که ما می‌خوانیم. یک جایی جلسه‌ی زیارت عاشورا بود نماز صبح هم به جماعت بود یک آقایی دیر رسید به نماز رفت به سجده کنار من باور کنید سه سبحان الله می‌گفت یکی رفتنی یکی در سجده یکی برگشتنی گفتم تو دو ساعت وقت می‌گذاری برای زیارت عاشورا نمازت را این طوری می‌خوانی؟ پیغمبر نه این که از این نماز‌ها بخواند یک کمی تند تر خواند گفتند چرا نمازت را تند خواندی حضرت فرمود أَما سَمِعْتُمْ صُراخَ الصِّبِىِّ؟ (بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۹۳) نشنیدی بچه‌ای داشت گریه می‌کرد من نمازم را زود تمام کردم بچه را بروند آرام بخوانند این پیغمبر راضی است در مساجد ما حرم‌ها نماز جماعت که خوانده می‌شود فریاد و گریه و ضجه‌ی بچه‌ها شنیده شود؟ در روایت است پیغمبر خدا سجده اش را طولانی کرد گفتند یا رسول الله وحی نازل شد؟ فرمود نه بچه‌ها آمدند روی دوش من طولش دادم که با میل خودشان بروند کنار نماز ما باید برای بچه‌های ما پیام داشته باشد مظهر محبت باشد. مطلب دیگر این که در نمازی که اشاره کردیم نماز تحیت یعنی به احترام مسجد وارد مسجد که می‌شوید دو رکعت نماز بخوانید سوال کردند یک بار باید برای مسجد بخوانیم فکر کردند ما نماز اول صیغه‌ی مسجد بخوانیم نه هر بار که شما وارد مسجد شدید مستحب است نماز تحیت را بخوانید ولو این که روزی ده بار برویم مرحوم آیت الله عظمی گلپایگانی آیت الله تبریزی روزی دو سه بار درس می‌آمدند همان کنار در ورودی سجاده می‌انداختند نماز می‌خواندند بعد می‌رفتند طرف تدریس. حالا لازم نیست حتما نماز مستحبی بخوانیم نماز قضا هم بخوانیم کافی است این جبران آن تحیت را هم می‌کند هم نماز قضایی خواندیم هم نماز تحیت. آن هفته گفتیم موذن اذان می‌گوید مستحب است مردم با آن حکایت بکنند بعد از آن که گفت الله اکبر ما هم بگوییم در تحریر الوسیله‌ی امام در همه‌ی کتاب‌های فقهی ما است که بعضی از فقها نظرشان این بوده که اذان و اقامه در نماز واجب است الآن کسی واجب نمی‌داند مسئله این قدر قوی است بعضی‌ها قائل به وجوب بودند واجب نیست ولی مستحب بسیار موکد است در مورد فضیلت نمازی که با اذان و اقامه باشد در یک روایتی است که صفی از شرق تا غرب از فرشتگان پشت سرش هستند بعضی‌ها می‌گویند ما یاد نمی‌گیریم اشکالی ندارد یک اذان اقامه بنویس بگذار مقابلت آن جایی که نماز می‌خوانی چند بار بگویی یاد می‌گیری خیلی چیز پیچیده‌ای نیست چیز سختی نیست. مطلب ششم این است که در آداب نماز و جماعت این است که انسان وقتی نماز می‌خواند عطر استفاده بکند الصَّلاة مَعَ الطیب تُعادل سَبعینَ صَلوة (موسوعه الامام خوئی، ج ۱۲، ص ۴۶۹) در مسجد می‌روی یا خودت در خانه‌ی خودت معطر به نماز بایست روایت داریم نماز با عطر معادل هفتاد نماز است این روایت کافی نیست برای تشویق ما؟ شما دو رکعت نماز صبح بدون عطر بخوانی همان دو رکعت است عطر استفاده بکنی هفتاد برابر می‌شود این چقدر خرج دارد؟ این‌ها هم تفضل خداست البته این را بگویم در مسجد اگر خانم‌ها می‌خواهند بروند مسجد نه چون در مسیر بوی عطرشان به مشام نامحرم می‌رسد نه. اما در خانه می‌توانند. مطلب هفتم که زیاد می‌بینیم از دغدغه‌های ما است که نماز تعقیباتی دارد تسبیحات حضرت زهرا که بهترین تعقیبات است همه‌ی فقها فرمودند این تعقیبات باید متصل به نماز باشد یعنی هیئت نمازگزاری ات به هم نخورد. درصد‌ها را شما تعیین بکنید. بینندگان گفتند همان درصد‌هایی که آقای شریعتی تعیین کرد درست است فقه ما گفته نماز تمام شد همان طور که نشستی سلام نماز را دادی تمام شد این هیئت نماز به هم نخورد چطور وقتی می‌خواستی نماز را ادامه بدهی هیچ کاری نمی‌کردی با همین هیئت تعقیبات را انجام بده اگر می‌خواهی آن ثواب‌هایی که برای تعقیبات است حساب شود باید در هیئت نماز باشد در مساجد دیدیم تا سلام نماز را می‌دهند می‌گویند تقبل الله احوال شما برمی‌گردد پشت سر این صف و سه صف آن طرف تر موبایلش را هم چک می‌کند بعد شروع می‌کند تسبیحات این دیگر تعقیب نماز نیست این ذکر ثواب دارد ولی جزء تعقیبات نیست تعقیباتی که این قدر سفارش کردند که امام باقر علیه السلام فرمود پیش من تعقیبات فاطمه‌ی زهرا سلام الله علیها از هزار رکعت نماز مستحبی محبوب تر است این در صورتی است که متصل به نماز باشد با همان هیئت نماز گزار باشد الآن در مسجدی شما بروید نماز ظهر عصر تمام می‌شود گاهی برایم پیش می‌آید چهار رکعت احتیاطی قضایی می‌خوانم چهار رکعتم که تمام می‌شود می‌شوم مثل حضرت مسلم در مسجد کوفه دیگر احدی نیست چهار دقیقه نماز خواندیم همه رفتند کجا می‌روند؟ اگر دنبال روزی می‌روید حدیث از امام صادق علیه السلام است فرمود تعقیبات بعد از نماز روزی رسانی اش بیشتر از این است که دنبال کسب و کار می‌روید تعقیابت نماز التَّعْقِيبُ أَبْلَغُ فِى طَلَبِ الرِّزْقِ مِنَ الضَّرْبِ فِى الْبِلَاد (تهذيب الأحكام، ج ۲، ص ۱۰۴) است روزی رسان تر است ده دقیقه هم بنشین جایی نمی‌رود صبح تا ظهر در بازار بودی چند دقیقه این جا بنشین در روایت داریم وقتی بنده‌ای زود بلند می‌شود می‌رود خدا به فرشتگان می‌گوید ببینید این بنده‌ی من فکر می‌کند حوائجش دست دیگران است اگر می‌دانست حوائجش دست من است به این زودی بلند نمی‌شد برود پس تعقیبات را با همان حالت نمازگزار انجام بدهید بهترینش با تسبیح سیدالشهدا است اگر تسبیح امام حسین دست انسان باشد حتی ذکر هم نگوید من کانت معه سَبْحَة من طین قبر الحسین علیه السلام کتِبَ مُسَبِّحا وان لَمْ یسَبِّحْ بِها (وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۱۰) حتی ذکر نگوید ثواب سبحان الله می‌دهند خودش فضیلت دارد الآن متاسفانه تسبیح‌ها همه پلاستیکی است چینی‌ها همه چیز درست کردند قرآن هم برای ما فرستادند یک اشکالی به برگش گرفتند. در روایت در سیره‌ی حضرت علی داریم حضرت نماز صبحشان که تمام می‌شد تا طلوع آفتاب مشغول تعقیبات بودند در مرحوم سید کاظم طباطبائی در عروه می‌فرماید تعقیب فقط به ذکر هم نیست یا ذکر بگوید یا تفکر بکند. امروز زندگی‌های ماشینی ما دیگر وقت برای فکر نگذاشته شاید دستور دین به همین جهت است نماز صبحت را خواندی فرار نکن از مسجد یک ده دقیقه بنشین ذکر هم نگفتی نگو تعقیب الزاما نباید ذکر باشد بنشین فکر کن نه این که حساب کتاب‌های بازارت را فکر کنی نه این فایده ندارد از کجا آمدیم رَحِمَ اللّهُ اِمْرَاً عَلِمَ مِن أینَ وَفی أینَ وَ إلی أینَ (شرح اصول کافی، ج ۱، ص ۵۷۱) کجای دنیا هستیم پنجاه سال گذشت چقدر بارمان را بستیم چقدر دیگر باید برویم یک بیننده‌ای پیامک داده بود نوشته من مادر بزرگی دارم هشتاد و پنج سال دارد جرئت ندارم بگویم لب گور است می‌زند به سرم شما می‌گویی امام در شصت و سه سالگی گفته به من بگویید پایت لب گور است سی سال بعدش هم عمر کرد. پس تعقیبات انحصارا ذکر نیست انسان همین که بنشیند در سجاده اش فکر بکند تعقیب است یک دستوری است سجده‌ی طولانی بروید ذکر یونسیه بگویید همه‌ی این‌ها به جهت آن تفکر است ما شبانه روز ما آن قدر درگیر هستیم آن قدر درگیر کردیم خودمان را یا همراه با کسب و کار یا تلفن یا تلویزیون هستیم شاید ده دقیقه بین خود و خدایمان خلوت و تفکری نداریم. نکته‌ی هشتم این است که مستحب است انسان نفر اول به مسجد بیاید نفر آخر از مسجد بیاید بیرون نه این که آخرین نفر برود اولین نفر برگردد الآن در مساجد مخصوصا بازار من زیاد دیده ام کسانی که می‌روند مسجد دو نماز یک نمازه می‌کنند دو نمازش را با یک نماز آقا می‌خواند کجا می‌خواهی بروی هفت هشت ساعت بازار هستی آقای قرائتی می‌گفت پدر ما هرچه مادر مان می‌گفت یک روز بمان در خانه کارت داریم می‌گفت نه دو هزار تومان ضرر می‌کنم باید برویم بازار یک روز که به زور نگه می‌داشتیم می‌گفت ضرر کردم روزی که می‌رفت بازار می‌گفت بازار خبری نیست کسادی بازار است آقایان بازاری اگر بازار کساد است ده دقیقه هم این جا صبر بکن فتوای بعضی از آقایان مثل مرحوم آیت الله عظمی گلپایگانی و عده‌ای از مراجع می‌گویند شما نمی‌توانید دو نماز را با یک نماز بخوانید شما که از اول نیت دارید در قنوت جدا شوی دو رکعت نماز عشا یا عصرت را بعدا بخوانی اجازه نمی‌دهند من حق ندارم از اول نیت بکنم دو نماز ظهر و عصرم را با ظهر آقا بخوانم بعضی‌ها اجازه نمی‌دهند یک وقت تصادفا جدا شد تصمیم بعدی گرفت هیچ اما از اول نمی‌تواند. مطلب دهم این است که من مشهد گاهی مشرف می‌شوم ناراحت می‌شوم آدمی که حرم می‌رود مسجد می‌رود یک جای زیارتی می‌رود لباس‌های قشنگ بپوشد لباس خوب بپوشد مستحب است عین روایت است آدم لباس‌های فاخر خوب بپوشد برای زیارت و مسجد. من گاهی دیدم بیشتر در حرم‌ها دیدم نه این که این‌ها غریب هستند می‌گویند کسی ما را نمی‌شناسد با لباس‌های نامناسب می‌روند داری خانه‌ی خدا حرم پیغمبر حرم امام می‌روی این مستحب است که این آداب را انسان حتما رعایت بکند البته در مورد خانم‌ها لباس‌های فاخر اتفاقا به عکس است مفاتیح را ببینید محدث قمی سی ادب از آداب زیارت را قبل از زیارت پیغمبر ذکر کرده یکی از آداب زیارت برای خانم‌ها این است که عبارت این است به جای لباس‌های عادی از لباس‌های از ساده هم یک کم پایین تر بپوشند با آرایش کسی برود زیارت با چادر خیلی تجملی یا آرایش کرده؟ نه برای آقایان لباس‌های فاخر ولی برای خانم‌ها برای حفظ شئون بانوان حتما لباس‌های معمولی بپوشند.
شریعتی: خیلی ممنون صفحه‌ی ۲۲ را با هم تلاوت می‌کنیم آیات ۱۴۲ تا ۱۴۵ سوره‌ی مبارکه‌ی بقره
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَن قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كَانُوا عَلَيْهَا قُل لِّلَّـهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يَهْدِي مَن يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿١٤٢﴾ وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِن كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّـهُ وَمَا كَانَ اللَّـهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّـهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ ﴿١٤٣﴾ قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَمَا اللَّـهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ ﴿١٤٤﴾ وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ بِكُلِّ آيَةٍ مَّا تَبِعُوا قِبْلَتَكَ وَمَا أَنتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَمَا بَعْضُهُم بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم مِّن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّكَ إِذًا لَّمِنَ الظَّالِمِينَ ﴿١٤٥﴾
ترجمه:
به زودی مردم سبک مغز می‌گویند: چه چیزی مسلمانان را از قبله‌ای که بر آن بودند [یعنی بیت المقدس، به سوی کعبه] گردانید؟ بگو: مالکیّتِ مشرق و مغرب فقط ویژه خداست، هر که را بخواهد به راه راست هدایت می‌کند. (۱۴۲) و همان گونه [که شما را به راه راست هدایت کردیم] شما را امتی میانه [ومعتدل و پیراسته از افراط و تفریط] قرار دادیم تا [در ایمان، عمل، درستی و راستی] بر مردم گواه باشید و پیامبر هم گواه بر شما باشد. و ما قبله‌ای را که بر آن بودی فقط به خاطر این قرار دادیم تا کسانی که از پیامبر پیروی می‌کنند از کسانی که از اسلام و اطاعت پیامبر برمی‌گردند [و متعصبانه به قبله پیش از کعبه می‌مانند] معلوم و مشخص کنیم؛ گر چه این حکم جز بر کسانی که خدا هدایتشان کرده گران و دشوار بود. و خدا بر آن نیست که ایمان شما را تباه کند؛ زیرا خدا به همه مردم رؤوف و مهربان است. (۱۴۳) ما گردانیدن رویت را در [جهت] آسمان [چون کسی که به انتظار مطلبی باشد] می‌بینیم؛ پس یقیناً تو را به سوی قبله‌ای که آن را بپسندی برمی‌گردانیم؛ پس رویت را به سوی مسجد الحرام گردان؛ و [شما‌ای مسلمانان!] هر جا که باشید، روی خود را به سوی آن برگردانید. و مسلماً اهل کتاب می‌دانند که این تغییر قبله [از بیت المقدس به کعبه] از سوی پروردگارشان [کاری] درست و حق است؛ [زیرا در تورات و انجیلشان خوانده اند که پیامبر اسلام به دو قبله نماز خواهد خواند] و خدا از آنچه [بر ضد پیامبر و مؤمنان] انجام می‌دهند، بی خبر نیست. (۱۴۴) به خدا سوگند اگر برای اهل کتاب هر نشانه و دلیلی بیاوری، از قبله تو پیروی نمی‌کنند، و تو هم از قبله آنان پیروی نخواهی کرد و [نیز] برخی از آنان [که یهودی اند] از قبله دیگران [که نصرانی اند] پیروی نخواهند کرد. اگر پس از دانشی که [چون قرآن] برایت آمده از هوا و هوس‌های آنان پیروی کنی، مسلماً در آن صورت از ستمکاران خواهی بود. (۱۴۵)
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
حاج آقا حسینی: این که ما گفتیم عده‌ای باید نشسته بخوانند همه از راه نروند روی صندلی بعضی‌ها حتما باید روی صندلی بنشینند از فردا هر کس دیدید نشسته روی صندلی نگویید بلند شو نه بالاخره باید یک عده نشسته بخوانند یک عده دراز کش ولی اگر می‌توانند ایستاده بخوانند ولو تکیه بدهند باید این طور بخوانند یک وقت کسی باید عصا دستش بگیرد این مقدم بر نشستن است به دیوار تکیه بکند این مقدم بر نشستن است ایستاده تکیه به همان میزی که مقابلش است مقدم بر نشستن است اما کسانی هستند که حتما معذور هستند از فردا مساجد صندلی‌ها را جمع نکنند که گفتند جایز نیست. یکی از مسائلی که خیلی بینندگان پیام دادند این است که یکی از آداب خیلی مهم دستور دین ما این است کسی از دنیا رفت تا سه روز شما غذا ببرید خانه‌ی مصیبت زده چند درصد مردم این کار را می‌کنند؟ بالاتر از مصیبت از دست دادن عزای عزیزش مصیبت پذیرایی از این مهمان‌ها است تالارهای میلیونی حداقل بدانیم دین می‌گوید کسی عزایی مصیبتی رسید شما سه روز برایش غذا ببرید الآن می‌روند گاهی هم مال صغیر است نمی‌دانم چطور تصرف می‌کنند کسی صغیر دارد چطور می‌توانی از مال صغیر هفته چله بگیرید؟ کفنش حد واجب دارد چهار انگشت اضافه بیاورید که مستحب کفن است این هم جایز نیست از مال صغیر بدهید یک عزیزی می‌گفت ما سال‌ها روضه خوانی داشتیم امسال هم داریم منزل پدرمان است گفتم پدرتان چطور است گفت پدر آلزایمر گرفته فراموشی گرفته هیچ چیز تشخیص نمی‌دهد اولادش را نمی‌شناسد گفتم اگر اولادش را نمی‌شناسد چطور دارید در مالش تصرف بکنید گفت چه کار کنیم؟ گفتم اول باید بروید در خانه‌ی مجتهد مرجع تقلید این شده مثل صغیر برایش قیم تعیین بکنند چقدر خانواده‌ها درگیر هستند پدر خانواده فراموشی می‌گیرد نمی‌توانید در مالش تصرف بکنید با اجازه‌ی چه کسی روضه خوانی می‌کنید؟ گفت روضه ثواب دارد گفتم ثواب با مال چه کسی؟ گفت آخرش این اموال به ما ورثه می‌رسد گفتم آخرش می‌رسد این الآن زنده است این هم عبرت تاریخ است آدم به جایی می‌رسد که آخر عمری باید برایش قیم تعیین بکنند به هر ترتیب حکم خداست نمی‌شود در اموالش تصرف کرد آن وقت ما در صغیر چطور تصرفات را انجام می‌دهیم بعضی از شهرستان‌ها خیلی بد است هر روز در سمت خدا بگوییم کم است طرف از دنیا رفته به جای این که دعایی نمازی خیراتی بکنند بنر می‌زنند پانصد تا من تا صد و پنجاه تا بنر شمردم در یک روستایی شمردم تا صد و پنجاه بنر زدند این صد و پنجاه بنر چه می‌شود برای این مرده؟ روایت داریم اِرحَمُوا مُوتَاکُم بِالصَّدَقَةِ صدقه بدهید برای اموات. ده‌ها شاخه‌ی گل می‌آورند جالب است در بعضی از شهر‌ها حجله می‌زنند برای پیرمرد هشتاد ساله ناکام از دنیا رفته؟ به جای این تشریفات آداب را رعایت بکنیم.
شریعتی: خیلی ممنون التماس دعا خدانگهدار